МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР

ДҮҮРГИЙН ИРГЭДИЙН ТӨЛӨӨЛӨГЧДИЙН ХУРЛЫН СОНГУУЛЬД ОРОЛЦОХ ИРГЭНИЙ ЗОРИГ НОГООН НАМЫН МӨРИЙН ХӨТӨЛБӨР

                                                  ОРШИЛ

Бидний алсын хараанд байгальд ээлтэй дэд бүтцийг нэгтгэх, ногоон байгууламжийг дэмжих, цахилгаан автобус, дугуйн замаар нийтийн тээврийн үйлчилгээг сайжруулах, дүүргийн ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдийг өргөтгөх зэрэг багтана. Эдгээр санаачилгыг урьтал болгосноор бид одоогийн оршин суугчдынхаа хэрэгцээг хангаад зогсохгүй хойч үедээ байгаль орчноо хайрлан хамгаалах чадвартай дүүргийг бий болгохыг зорьж байна.

                                       НЭГДҮГЭЭР БҮЛЭГ:

                                   ТОГТВОРТОЙ ХӨГЖИЛ

           Бид ногоон байгууламж, байгальд ээлтэй барилга байгууламж барихыг дэмжсэнээр хотын нүүрстөрөгчийн ялгарлыг бууруулж, оршин суугчдын амьдралын чанарыг дээшлүүлж, эрүүл хот, дүүргийн экосистемийг бий болгохыг зорьж байна. Бидний арга барилд барилгын тогтвортой практикийг урамшуулах, барилгын хатуу дүрмийг мөрдүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийн хэрэглээг дэмжих зэрэг орно. Эдгээр арга хэмжээгээрээ бид дүүргийн инноваци болон байгаль орчны менежментийг хамтад нь хэрэгжүүлдэг тогтвортой хотын хөгжлийн тэргүүлэгч жишээ болгон өөрчлөхийн төлөө байна.

1.1 Байгаль орчинд ээлтэй дэд бүтэц, ногоон байгууламжийг дэмжинэ

1.1.1 Дүүрэгт эрчим хүчний хэмнэлттэй барилга байгууламж барихыг дэмжинэ.

1.1.2Тогтвортой материал ашиглахыг шаарддаг барилгын хатуу дүрмийг мөрдүүлнэ.

1.1.3.Шинэ барилгад нарны зай хураагуур болон бусад сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийг ашиглахыг дэмжинэ.

1.2 Дүүрэгт дугуйн замтай болгоно

1.2.1 Дүүргийн хэмжээнд дугуйн замын өргөн сүлжээг хөгжүүлэхийг дэмжинэ.

1.2.2 Унадаг дугуйг тээврийн хэрэгсэл болгон дэмжих зорилгоор дугуй хуваалцах хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлэхийг дэмжинэ.

1.3 Дүүргийн ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэнг өргөтгөх

1.3.1 Сул талбайг тогтоож, нийтийн цэцэрлэгт хүрээлэн, ногоон байгууламж болгох бодлого баримтлана.

1.3.2 Одоо байгаа цэцэрлэгт хүрээлэнгүүдийг ногоон байгууламж, амралт зугаалгын байгууламжаар сайжруулна.

1.3.3 Олон нийтийн барилга байгууламжийн дээвэр дээр цэцэрлэгжүүлэлт, ногоон дээвэр бий болгохыг дэмжинэ.

     ХОЁРДУГААР БҮЛЭГ:

БАЙГАЛЬ ОРЧНЫГ ХАМГААЛАХ, УУР АМЬСГАЛЫН ЭСРЭГ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА

Манай хөтөлбөр нь байгалийн нөөц баялгаа хамгаалах, тогтвортой үйл ажиллагааг дэмжихэд идэвхтэй бодлого, олон нийтийн оролцоо чухал гэдгийг онцолж байна.Байгаль орчныг хамгаалах бидний алсын хараанд бохирдлын эсрэг хатуу арга хэмжээг хэрэгжүүлэх, сэргээгдэх эрчим хүчийг дэмжих, экосистемийнхээ уян хатан чанарыг нэмэгдүүлэх зэрэг багтдаг. Байгаль орчны хариуцлагын соёлыг төлөвшүүлж, ногоон технологид хөрөнгө оруулалт хийснээр дүүрэг байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөллийг эрс бууруулж, уур амьсгалын эсрэг үйл ажиллагаанд манлайлах боломжтой гэж бид үзэж байна. Цогц, шинэлэг стратеги ашиглан бид илүү цэвэр, ногоон дүүрэг байгуулахыг зорьж байна. Байгаль орчныг хамгаалах, уур амьсгалын эсрэг арга хэмжээ авах бидний амлалт нь оршин суугчдынхаа амьдралын чанарыг сайжруулаад зогсохгүй хойч үедээ тогтвортой өв үлдээх болно.

2.1 Агаар, усны бохирдлыг бууруулах бодлогын хэрэгжилт

2.1.1 Үйлдвэр, тээврийн хэрэгслийн утааны стандартыг чангатгах бодлогыг дэмжиж ажиллана.

2.1.2 Агаар, усны чанарын байнгын хяналтын тогтолцоог бүрдүүлнэ.

2.1.3. Дүүргийн үйлдвэрлэлийн бүсүүдийн орчмын ногоон орчны бүсийг өргөжүүлэхийг дэмжинэ.

2.2 Сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийг дэмжих, нүүрстөрөгчийн ялгарлыг бууруулах

2.2.1 Дүүргийн хэрэглэгчдэд нарны зай хураагуур, салхин сэнс суурилуулах зэрэг сэргээгдэх эрчим хүчийг бодлогын хүрээнд дэмжинэ.

2.2.2 Орон сууцны болон аж ахуйн нэгжийн барилга байгууламжийн эрчим хүчний хэмнэлтийг хөтөлбөр болгон хэрэгжүүлэхийг дэмжинэ.

2.2.3.Цахилгаан тээврийн хэрэгслийн цэнэглэх дэд бүтцүүд бий болгохыг дэмжинэ.

2.3 Олон нийтэд түшиглэсэн дахин боловсруулах, хог хаягдлын менежментийн хөтөлбөрүүдийг санаачлан хэрэгжүүлнэ

2.3.1. Дахин боловсруулах, хог хаягдлыг бууруулах мэдлэгийг дээшлүүлэх зорилгоор боловсролын кампанит ажил өрнүүлнэ.

2.3.2.Хог хаягдлыг дахин боловсруулах төвүүдийг дүүрэгт байгуулж, тохиромжтой хогийн савтай болгох хөтөлбөр боловсруулахыг бодлогоор дэмжинэ.

2.3.3 Органик хог хаягдлыг бууруулах зорилгоор бордоо боловсруулах хөтөлбөр хэрэгжүүлэхийг дэмжинэ.

2.3.4 Хог хаягдлыг цэвэрлэх аянд олон иргэдийн оролцоог дэмжинэ.

ГУРАВДУГААР БҮЛЭГ:

НИЙГМИЙН ХАЛАМЖ, ХҮРТЭЭМЖТЭЙ ӨСӨЛТ

Манай хөтөлбөр нь хямд үнэтэй орон сууц, эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ, боловсрол, нийгмийн эмзэг бүлгийг дэмжих зэрэг нийгэмд тулгамдаж буй нийгмийн тулгамдсан асуудлыг шийдвэрлэх зорилготой юм. Нийгмийн халамжийн талаарх бидний алсын хараанд нийгэм, эдийн засгийн байдлаас үл хамааран бүх иргэдийн зохистой амьдралын чанарыг баталгаажуулсан цогц хөтөлбөрүүд багтдаг.

Нийгмийн халамж, хүртээмжтэй өсөлтийг нэн тэргүүнд тавьснаар бид оршин суугч бүр цэцэглэн хөгжих боломжтой эв нэгдэлтэй, чинээлэг, эрх тэгш нийгэм байгуулахыг эрмэлзэнэ.

3.1 Амьдрах нөхцлийг хангахад анхаарах

3.1.1 Амьжиргааны түвшин доогуур өрхүүдийг хямд үнэтэй орон сууцанд хамруулах бодлого боловсруулна.

3.1.2 Түрээсийн орон сууцны хүрэлцээг анхаарч, түвшин доогуур өрхүүдийг хамруулах бодлогыг дэмжинэ.

3.1.3.Аюулгүй амьдрах нөхцөлийг хангах үүднээс одоо байгаа орон сууцны нөөцийг шинэчлэх, засварлах ажлыг дэмжинэ.

3.2 Бүх иргэдэд чанартай эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх

3.2.1 Эрүүл мэндийн анхан шатны тусламж үйлчилгээний хүртээмжийг өргөжүүлнэ.

3.2.2 Хоол тэжээл, дасгал хөдөлгөөн, сэтгэцийн эрүүл мэндэд чиглэсэн эрүүл мэндийн урьдчилан сэргийлэх хөтөлбөрүүдийг дэмжинэ.

3.2.3 Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг орлогоос үл хамааран хүн бүрд хүртээмжтэй байлгах бодлого баримтлана.

3.3 Бүх нийтэд чанартай боловсрол олгох

3.3.1 Дүүргийн багш бэлтгэх, боловсон хүчний нөөцийн чанарыг сайжруулна.

3.3.2 Бага насны хүүхдийн боловсролыг хүртээмжтэй болгох бодлого хэрэгжүүлнэ

3.3.3.Мэргэжлийн сургалт, насанд хүрэгчдийн боловсролын хөтөлбөрийг ур чадвар, хөдөлмөр эрхлэлтийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр дэмжинэ.

3.3.4 Тусгай хэрэгцээт хүүхдүүдийг хамруулсан боловсролын орчныг нэмэгдүүлэх бодлогыг дэмжинэ.

3.4 Эмзэг бүлгийг дэмжих, нийгмийн тэгш байдлыг хангах

3.4.1. Ахмад настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй болон бусад эмзэг бүлгийн судалгааг сайжруулж, нийгмийн халамжийн хамрагдлыг нэмэгдүүлнэ.

3.4.2 Нийгмийн бүх үйлчилгээг хүртээмжтэй байлгах бодлого баримтлана.

3.4.3 Иргэний эрх, нэр төрийг хамгаалсан бодлогыг дэмжинэ.

3.5 Эдийн засгийн инноваци, хүртээмжтэй өсөлтийг дэмжих

3.5.1 Жижиг бизнес, гарааны бизнес эрхлэгчдийг судалгааг хийж, зээлд хамруулах арга замыг олж тогтооно.

3.5.2 Ажлын байр бий болгох, шударга цалин хөлсийг дэмжих эдийн засгийн бодлогыг дэмжиж ажиллана.

3.5.3 Тогтвортой үйлдвэрлэл, ногоон ажлын байруудыг хуулийн хүрээнд дэмжинэ.

   ДӨРӨВДҮГЭЭР БҮЛЭГ:

ЭДИЙН ЗАСГИЙН ИННОВАЦИ БА НОГООН АЖЛЫН БАЙР

Манай мөрийн хөтөлбөр нь жижиг, дунд бизнес, гарааны бизнес, тогтвортой үйлдвэрлэлийг дэмжихийн чухлыг онцолж байна. Ногоон технологид хөрөнгө оруулалт хийж, инновацийн соёлыг төлөвшүүлснээр бид өрсөлдөх чадвартай, байгаль орчинд ээлтэй эрч хүчтэй эдийн засгийг бий болгож чадна. Бидний арга барилд ногоон бизнест санхүүгийн дэмжлэг, урамшуулал олгох тогтолцоог боловсронгуй болгох, тогтвортой практикт судалгаа, хөгжлийг дэмжих, ажиллах хүчээ ногоон эдийн засагт шаардлагатай ур чадвараар хангах зэрэг орно.

4.1 Жижиг бизнес, гарааны бизнесийг дэмжих

4.1.1 Жижиг бизнес, гарааны бизнес эрхлэгчдэд буцалтгүй тусламж олгох арга зам олно.

4.1.2 Бизнес эрхлэлтийг дэмжих бизнес инкубатор байгуулахыг дэмжинэ.

4.1.3 Шинээр болон одоо байгаа бизнес эрхлэгчдийг дэмжих сургалтын хөтөлбөр санаачилна.

4.2 Тогтвортой үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх

4.2.1 Нар, салхины эрчим хүч зэрэг сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийг дэмжинэ.

4.2.2 Жижиг, дунд хүнсний үйлдвэрлэлийг дэмжинэ.

4.2.3.Эко аялал жуулчлалын өсөлт, тогтвортой аялалын санаачлагыг дэмжинэ.

4.2.4 Ногоон үйлдвэрлэл, байгаль орчинд ээлтэй бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлийг дэмжинэ.

4.3 Судалгаа

4.3.1 Ногоон технологи, тогтвортой туршлагын чиглэлээр судалгаа, шинжилгээ хийдэг ААН, иргэдийн ажлыг дэмжинэ.

4.3.2 Дүүргийн нутагт байрлах их, дээд сургууль, эрдэм шинжилгээний байгууллага, аж ахуйн нэгжүүдийн хамтын ажиллагааг дэмжинэ.

4.4 Ногоон ажлын байр бий болгох, ажиллах хүчний хөгжил

4.4.1 Ажилчдыг ногоон ажлын байр, сургалтын орчныг бий болгох бодлого боловсруулна.

4.4.2 Ногоон ур чадварын эрэлт хэрэгцээг тодорхойлох, хангах чиглэлээр үйлдвэрүүдтэй хамтран ажиллана.

4.4.4 Дүүргийн иргэдэд ногоон ажлын байрны тэгш хүртээмжийг хангана.

4.5 Төр, хувийн хэвшлийн түншлэлийг дэмжих

4.5.1 Төр, хувийн хэвшлийн хамтын ажиллагааг дэмжинэ.

4.5.2 Тогтвортой төсөл, ногоон дэд бүтцэд чиглэсэн бодлогуудыг хэрэгжүүлнэ.

4.5.4.Төрийн байгууллага, хувийн хэвшлийн аж ахуйн нэгжүүдийн мэдлэг солилцох, хамтын ажиллагааг чухалчилна.

ТАВДУГААР БҮЛЭГ:

САЙН ЗАСАГЛАЛ,ИРГЭДИЙГ ОРОЛЦОО

Хөгжин цэцэглэн хөгжиж буй, тогтвортой хот, дүүрэг, нэгжийн үндэс нь сайн засаглал, иргэдийн идэвхтэй оролцоонд оршдог.

5.1 Ил тод, хариуцлагатай байдлыг нэмэгдүүлэх

5.1.1 Төрийн мэдээллийг олон нийтэд хүртээмжтэй болгох нээлттэй мэдээллийн бодлогыг хэрэгжүүлэхэд дүүргийн оролцоог тэргүүнд тавина.

5.1.2.Төрийн үйл ажиллагаанд хяналт тавих, авлигаас урьдчилан сэргийлэх хараат бус хяналтын байгууллагын салбарыг байгуулна.

5.1.3.Хотын бодлого үйл ажиллагааны зардал, зарцуулалтын талаар хяналтын тогтолцоог байгуулна.

5.2 Дижитал засаглалыг дэмжих

5.2.1. Дүүргийн мэдээллийг иргэдэд хүргэх дижитал платформыг хөгжүүлнэ.

5.2.2 Захиргааны үйл ажиллагааг оновчтой болгох, хүнд суртлыг бууруулах цахим засаглалын шийдлүүдийг хэрэгжүүлнэ.

5.2.3.Иргэдийн мэдээлэл, нууцлалыг хамгаалах цахим аюулгүй байдлын арга хэмжээг сайжруулна.

5.3 Шийдвэр гаргах түвшинд иргэдийн оролцоог дэмжих

5.3.1 Бодлогын асуудлаар иргэдийн санал хүсэлтийг цуглуулах олон нийтийн форум, дүүргийн иргэдийн нийтийн хурал зохион байгуулна.

5.3.2.Төсвийн хөрөнгийг хэрхэн хуваарилах талаар иргэд санал бодлоо илэрхийлэх, иргэдийн оролцоонд тулгуурласан төсвийн хөтөлбөрийг боловсруулна.

5.3.3.Тодорхой асуудлаар санал оруулах зорилгоор иргэдээс бүрдсэн зөвлөх зөвлөлийг байгуулна.

5.3.4 Хүн амын өргөн хүрээний хэсгээс санал хүсэлт, санал бодлыг цуглуулах судалгаа, дижитал хэрэгслийг ашиглана.

5.4 Иргэний боловсрол, оролцоог дэмжих

5.4.1.Иргэдэд эрх, үүргийг нь таниулах иргэний боловсролын хөтөлбөрийг эхлүүлнэ.

5.4.2 Сайн дурын үйл ажиллагаа, олон нийтэд үйлчлэх санаачилгыг дэмжинэ.

5.4.3.Иргэний байгууллага, анхан шатны хөдөлгөөнүүдийн хөгжлийг дэмжинэ.

5.4.4 Залуучуудыг засаглал, төрийн үйл хэрэгт татан оролцуулахыг дэмжинэ.

5.5 Төр, иргэдийн хоорондын итгэлцэл, хамтын ажиллагааг бий болгох

5.5.1.Төрийн байгууллагуудад итгэх олон нийтийн итгэлийг дээшлүүлэх санаачлага хөгжүүлэх.

5.5.2.Төрийн албан хаагч, иргэдийн хамтын ажиллагааны соёл, харилцан хүндэтгэлийг төлөвшүүлнэ.

5.5.3 Иргэдийн санал хүсэлт, санал хүсэлтийг төрөөс хариуцан ажиллахыг дэмжинэ.

5.5.4. Засаглалд гарал үүсэл харгалзахгүйгээр бүх иргэд дуу хоолойгоо хүргэх хүртээмжтэй бодлогыг дэмжинэ.

ЗУРГААДУГААР БҮЛЭГ:

СОЁЛЫН ӨВ

Хотын хүч чадал нь соёлын үндэс, ард иргэдийн эрүүл мэнд, аз жаргалд оршдог гэдэгт бид итгэдэг. Манай хөтөлбөрт соёлын дурсгалт газруудыг хамгаалах, урлагийг сурталчлах, чанартай эрүүл мэнд, амралт сувиллын газруудад хүртээмжтэй болгох санаачилгууд багтдаг. Бид өнгөрсөн ба одоо үеээ үнэлснээрээ орчин үеийг шингээж, уламжлалаа дээдэлсэн хот, дүүргийг бий болгохыг зорьж байна.

6.1 Соёлын өвийг хадгалах

6.1.1.Түүх, соёлын дурсгалт газруудыг хамгаалах, сэргээн засварлана.

6.1.2 Соёлын арга хэмжээг дэмжин, соёлын эрч хүчийг бий болгоно.

6.1.3 Соёлын боловсролын хөтөлбөрийг сургууль, олон нийтэд сурталчилна.

6.1.4 Уламжлалт хөгжим, гар урлал зэрэг биет бус өвийг баримтжуулах, хамгаалах чиглэлээр соёлын байгууллагуудтай хамтран ажиллана.

6.2 Нийгмийн эрүүл мэнд, сайн сайхан байдлыг дэмжих

6.2.1 Эрүүл мэндийн тусламж, үйлчилгээг хүртээмжтэй хүргэх нийгмийн эрүүл мэндийн төв байгуулахыг дэмжинэ.

6.2.2 Хоол тэжээл, дасгал хөдөлгөөн, сэтгэцийн эрүүл мэндэд чиглэсэн нийгмийн эрүүл мэндийн кампанит ажлыг хэрэгжүүлнэ.

6.2.3.Спорт, чөлөөт цагаа зөв боловсон өнгөрүүлэх зорилгоор амралт, чөлөөт цагаа өнгөрүүлэх талбай, байгууламжийг нэмэгдүүлнэ.

6.2.4 Нийгмийн тусгаарлалтыг шийдвэрлэх, олон нийтийн харилцаа холбоог дэмжих хөтөлбөрүүдийг дэмжинэ.

6.3 Амьдралын чанарыг сайжруулах

6.3.1.Дүүргийн хотхон, хороололуудыг цэвэр ус, ариун цэврийн байгууламж зэрэг нэн шаардлагатай үйлчилгээг авах боломжтой болгоход анхаарна.

6.3.2 Иргэдийн хамтын ажиллагаа, гадаа үйл ажиллагаа явуулахыг дэмжсэн ногоон байгууламж, нийтийн эзэмшлийн талбайг сурталчилна.

6.3.3 Хүүхдийн болон ахмадын асрамжийн газрын хөгжлийг дэмжинэ.

6.3.4 Олон нийтийн цагдаа, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хөтөлбөрөөр дамжуулан аюулгүй, хүртээмжтэй хорооллыг дэмжинэ.

6.4 Олон нийтийн оролцоо, сайн дурын үйл ажиллагааг дэмжих

6.4.1 Иргэдийг дүүргээ тохижуулах төсөлд оролцохыг дэмжсэн сайн дурын хөтөлбөрүүдийг бий болгоно.

6.4.2 Дүүргийн иргэдийн хэлэлцүүлгээр иргэдийн оролцоог дэмжинэ.

6.4.3 Орон нутгийн амьдралын чанарыг сайжруулахад хөршийн холбоо, олон нийтийн бүлгүүдийг дэмжинэ.

6.4.4 Олон нийтийн сайн дурынхан, удирдагчдын оруулсан хувь нэмрийг үнэлэх үнэлэмжийг сайжруулна.

Дүгнэлт

“Иргэний зориг ногоон нам”-аас Улаанбаатар хотын дүүргүүдэд дэвшүүлсэн мөрийн хөтөлбөр нь тогтвортой, хүртээмжтэй, чинээлэг ирээдүйн зоримог, цогц алсын хараа юм. Хотын тогтвортой хөгжил, байгаль орчныг чандлан хамгаалах, нийгмийн халамж, эдийн засгийн шинэчлэл, сайн засаглалаар дамжуулан бид дүүргээ орчин үеийн, хариуцлагатай амьдралын загвар болгон хувиргаж чадна. Эдгээр зарчмуудыг тууштай баримталж, зорилгодоо хүрэхийн тулд хамтын ажиллагаа, шинийг санаачлах, иргэн бүрийн идэвхтэй оролцоо шаардлагатай. Тогтвортой байдал, хүртээмжтэй байдлын соёлыг төлөвшүүлснээр хот, дүүргүүд оршин суугчдынхаа хэрэгцээг хангаад зогсохгүй хойч үедээ гэрэлт ирээдүйд хүрэх замыг нээж өгөхийг зорьж байна.